Wat als de oplossing niet de oplossing is?

Over de kracht van luisteren, vertragen en écht contact maken

“We zijn vaak sneller met oplossen dan met begrijpen.”

In veel teams zien we hetzelfde patroon terug: betrokken mensen, hoge inzet en een grote bereidheid om elkaar te helpen. Die intentie is goed! We willen vooruit, ontzorgen, bijdragen. En dus schieten we in de actiestand.

“Dat regel ik wel.”

“Ik neem het over.”

“We lossen het samen op.”

Het lijkt de ideale cultuur: collegiaal, oplossingsgericht, daadkrachtig. Maar onder die laag van goede bedoelingen schuilt soms iets anders.

Het wel bekende topje van de ijsberg

Wie met teams werkt, herkent het beeld van de ijsberg. Boven water: gedrag, afspraken, acties. Onder water: emoties, overtuigingen, waarden, drijfveren en angsten. Volgens Edgar Schein (2010) wordt gedrag in organisaties grotendeels gestuurd door die onzichtbare lagen de onderstroom. Toch besteden we daar in de dagelijkse praktijk weinig aandacht aan, omdat de bovenstroom concreter voelt. Een team dat in de actiestand staat, lost dus vaak iets op in de bovenstroom. Dat is geen onwil, maar een vorm van symptoombestrijding: we reageren op wat zichtbaar is, niet op wat voelbaar is.

De keer dat we de kern raakte en het hele team stilviel

Laatst hadden wij de eer om een team waarin iedereen oprecht betrokken was te trainen. Een warme groep, altijd bereid om te helpen. Er werd snel geschakeld, nog sneller opgelost.

Tot de groep in een teamsessie stilviel. Een teamlid zei: “Iedere keer als iemand zegt ‘laat maar, ik doe het wel’, voel ik me eigenlijk een beetje kleiner worden. Alsof mijn bijdrage niet telt. Alsof er geen vertrouwen is dat ik het zelf kan.”

Wat bleek, ze had geen behoefte aan iemand die haar werk uit handen nam, maar aan iemand die vroeg: “Hoe gaat het met je?” Die bleef luisteren, even bleef zitten, en niet meteen de leegte opvulde met actie.  “Ik had niet nodig dat iemand het oploste,” “ik had nodig dat iemand me hoorde.”

Toen ze dit zei, viel het team stil. Het team voelde het verschil tussen helpen en er zijn. Tussen iets doen en iemand zien. En precies daar, in dat stukje menselijke aandacht ontstaat de ruimte. Ruimte voor begrip, voor vertrouwen, voor groei.

Van actie naar aandacht

De psycholoog Daniel Goleman beschreef in zijn werk over emotionele intelligentie dat empathie en zelfbewustzijn de basis vormen voor effectieve samenwerking. Pas als we begrijpen wat er in onszelf én in de ander gebeurt, kunnen we bewust kiezen hoe we reageren.

Dat vraagt volgens ons om een andere reflex:

Niet “wat moet ik doen?”, maar “wat speelt hier eigenlijk écht?”

Niet reageren, maar reflecteren.

Niet oplossen, maar luisteren.

Soms betekent dat:

even de stilte laten vallen,

nieuwsgierig zijn in plaats van zeker,

en niet alleen horen wat iemand zegt, maar waarom diegene dat zegt.

Wanneer teams de onderstroom durven te onderzoeken, verandert er iets fundamenteels. Er komt ruimte letterlijk en figuurlijk. Organisatiepsycholoog Amy Edmondson noemt dit psychological safety: een cultuur waarin mensen zich veilig voelen om zich uit te spreken, te twijfelen en fouten te delen. Die veiligheid ontstaat niet door regels of processen, maar door echte interesse. Volgens ons is dit teamflow!

Bij Team Sportief zien we dit telkens weer: Als teams leren vertragen, luisteren en onderzoeken wat er onder het gedrag ligt, komt er energie vrij. Niet de energie van “druk bezig zijn”, maar van bewust samen bewegen.

De volgende keer dat je de neiging voelt om iets meteen op te lossen, stel jezelf dan eens deze twee vragen:

1. Waar komt dit vandaan?

2. Wat doet dit met mij en met mijn collega?

Misschien ontdek je dan dat de échte oplossing niet in de actie ligt, maar in het gesprek dat daardoor mogelijk wordt.

Wil jij met jouw team verder kijken dan gedrag en afspraken? Laten we samen vertragen, luisteren en beweging creëren. Neem contact op met Paul of Thijs wij luisteren graag met je mee.